Verslavingsmarkt onvoorspelbaar gevaarlijk

De verslavingsmarkt is soms moeilijk te volgen. Dat schrijft Zorg + Welzijn op haar site.

Wilde verhalen over nieuwe drugs als roze cocaïne en spice duiken op en de lichamelijke effecten van ‘onschuldige’ middelen als lachgas blijven onderbelicht. Om die reden heldert Gijs van Houwelingen, preventiewerker bij Tactus Verslavingszorg, vier zaken in een kort overzicht op.

Gijs van Houwelingen presenteerde vorige week tijdens het Jaarcongres Verslaving in het Sociaal Domein de ‘Grote Drank- en Drugsquiz’. Op een laagdrempelige manier bracht hij de congresbezoekers op de hoogte van de nieuwste trends en rages op het gebied van drank en drugs en welk effect verschillende middelen op de gebruiker hebben. We lichten een paar opvallende nieuwe middelen en inzichten uit, juist omdat het steeds lastiger wordt om in deze continu veranderende wereld de basiskennis op orde te houden.

Binnen de verslavingszorg worden jaarlijks zo’n 55.000 mensen behandeld, 44 procent van die behandelingen zijn alcoholgerelateerd. Alcohol wordt door de buitenwacht vaak beschouwd als een stimulerend middel, maar Van Houwelingen stelde vast dat de verdovende effecten ervan vaak worden onderschat. Des te meer alcohol erin gaat, hoe ernstiger de hersenen verdoofd raken. Allereerst merk je dat aan de werking van de prefrontale cortex. ‘Dat kan in de praktijk bijvoorbeeld betekenen dat je losser wordt in de omgang en bijvoorbeeld denkt: die opmerking kan ik wel maken. Of je wordt aangestoten in de kroeg en denkt: ik ram hem even op zijn muil. Dat is níet het stimulerende effect van alcohol, zoals vaak wordt verondersteld, maar juist het verdovende effect.’

Uiteindelijk gaat de alcohol – voor wie blijft drinken – zitten op de hersenstam, waarbij het gevaar van coma bestaat. ‘Bij tien of meer glazen bij een gemiddelde jongere die niet gewend is te drinken, kan dat grote gevolgen hebben, want van daaruit worden de vitale centra van het lichaam aangestuurd. Denk aan de ademhaling, hartslag, lichaamstemperatuur; als dat verdoofd raakt, gaat het licht uit en raak je in coma’, legt Van Houwelingen uit.

Blijf op de hoogte van het laatste nieuws over verslaving en de beste tips met de gratis online nieuwsbrieven van Zorg+Welzijn, hét vakmedium voor professionals in het sociaal domein.>>

In 2021 werden 900 jongeren onder de 18 jaar en 1.000 jongeren van 18 tot 25 jaar voor een alcoholvergiftiging behandeld zijn op de spoedeisende hulp in een ziekenhuis, zo blijkt uit dit bericht van het Nederlands Jeugdinstituut . In de volksmond worden dit de “comazuipers” genoemd. Van Houwelingen heeft in zijn werk veel gesprekken met jongeren die dit overkomen is. Het vooroordeel dat dit vaak jongeren met problemen op andere domeinen van het leven zijn, wordt door hem bestreden. De coma wordt veroorzaakt door het relatief snel verdovende effect van alcohol. ‘Het zijn meestal leuke, lieve kinderen waar niet zoveel mee aan de hand is en waar je goede gesprekken mee kunt voeren over hun keuzes en wat zij geleerd hebben.’

Het afgelopen jaar is de drug ‘tusi’ geregeld in het nieuws geweest. Dit is een nieuwe drug die vanuit Latijns-Amerika in rap tempo aan populariteit heeft gewonnen. Tusi is een roze gekleurd poeder, dat ook wel ‘pink cocaine’ genoemd wordt. Door de kleurstof en zoete geur wordt het middel zo aantrekkelijk mogelijk gemaakt. Andere benamingen voor tusi zijn ‘tuci’ of ‘tucibi’.

Wat handig is om te weten is dat tusi of ‘pink cocaine’ echter helemaal geen cocaine betreft. Het middel bestaat in verreweg de meeste gevallen uit MDMA, ketamine en cafeïne, legt Van Houwelingen uit. Tusi staat te boek als een stimulerend middel. ‘Maar door de naam pink cocaine eraan te geven is de drug hip gemaakt. Met als gevolg dat de prijs ervan ook omhoog is geschoten naar soms wel 70, 80 euro per gram’, weet Van Houwelingen.

Over de gevolgen van het gebruik van lachgas wordt steeds meer bekend. De werkzame stof in lachgas is di-stikstofmonoxide (N2O) en het is meestal verkrijgbaar in lachgaspatronen voor bijvoorbeeld slagroomspuiten of in tankjes. Het gas wordt vervolgens voor gebruik in een ballon gespoten.

Van Houwelingen gaf aan dat jongeren via de ballon met het lachgas een heel andere stof binnenhalen dan zuurstof. ‘Daar krijg je heel snel een roesje van, wat zorgt voor een lekker gevoel. Maar het verandert ook je waarneming.’ Waar lachgas een paar jaar geleden nog vaak als onschuldig werd gezien, komen de verslavingsdeskundigen daar inmiddels helemaal op terug. Zo werkt het tijdelijke zuurstoftekort dat je met lachgas oproept een B12-vitaminetekort in de hand, wat op den duur voor schade aan het zenuwstelsel kan zorgen.

‘Daarnaast dachten we dat lachgas in eerste instantie niet zo verslavingsgevoelig was. Zo’n ballonnetje, dachten we, mensen zijn niet geneigd om daar steeds meer en meer van te nemen.’ Van Houwelingen geeft toe dat inmiddels helemaal is omgedraaid. ‘Mensen slapen op hun tank en gaan maar door en door. Ze willen dat roesje.’

Verslaving en lichamelijke klachten zijn met elkaar verweven. Het is voor sociaal werkers van belang om somatische klachten van cliënten tijdig te herkennen, zodat de vroegsignalering van verslaving verbetert. Waar begin je?

Spice is een vloeibaar gemaakt goedje dat gemaakt wordt in het laboratorium. Het is synthetische cannabis. Maar in spice is de werking van cannabis enorm opgeplust, legt Van Houwelingen uit. Dat brengt gevaren met zich mee. ‘Van het gebruik van cannabis kun je nooit overlijden als gevolg van een overdosis, van spice wel.’

Doordat het vloeibaar is, kun je spice moeilijk doseren. ‘Wat je in de praktijk ziet is dat legale henneppartijen, waar bijvoorbeeld touw van gemaakt wordt, dat die behandeld worden met spice.’ Dat wordt vervolgens gerookt. ‘Dat betekent dat je dan iets neemt waarvan je helemaal niet weet hoe sterk dat is. Op het ene stukje zit veel meer gesynthetiseerde cannabis dan op de ander. Dat kan heel gevaarlijk worden en komen we steeds vaker tegen op de drugsmarkt.’