Oproep: maak werk van bonus op maat voor leraren die meer uren willen maken

Die nadrukkelijke oproep richting het onderwijsveld doet staatssecretaris Mariëlle Paul (Funderend onderwijs en Emancipatie). Het verhogen van het aantal gewerkte uren heeft de potentie om fors bij te dragen aan het aanpakken van het lerarentekort. Paul schrijft in een brief aan de Kamer dat een aantal initiatieven die afgelopen periode zijn beproefd nu een breder vervolg krijgen. Zo hoeft een bonus niet per se een geldbedrag te zijn, maar ook meer flexibiliteit in het werk.

Staatssecretaris Paul: “Het lerarentekort is groot en daarom moeten we naar alle oplossingen kijken om dit tegen te gaan. Daarom wil ik dat het aantrekkelijker wordt om meer uren te werken, het liefste voltijd. Maar wel voor wie dat wil én kan. Ik moedig scholen dan ook aan om maatwerk te bieden aan docenten via bonussen. Zo zorgen we er tegelijk voor dat leerlingen vaker een bekend gezicht voor de klas krijgen. Een win-win situatie dus!”

De afgelopen periode heeft een aantal basisscholen geëxperimenteerd met manieren om de inzet van leraren te vergroten. De initiatieven van deze ‘kopgroep’ krijgen nu een breder vervolg.

Voor schoolbesturen die het aantal uren willen uitbreiden is een concrete opzet beschikbaar die ze praktisch kunnen toepassen. Dat laatste is echt maatwerk: het begint met een goed gesprek tussen schooldirecteur en leraar, waarbij goed wordt gekeken wat de leraar wil. Vaak kan er in goed overleg meer dan er werd gedacht.

Er is meer maatwerk mogelijk als de leraar kan kiezen uit verschillende bonussen, zo komt uit de proef naar voren. Want een bonus hoeft niet altijd in de vorm van geld. Veel leraren willen bijvoorbeeld later starten of eerder stoppen op een werkdag om zo de eigen kinderen zelf weg te kunnen brengen. Of een bonus is een ander takenpakket, snipperdagen als vrije dagen buiten de schoolvakanties of een flexibel (vrij) uur per week. Een geldbonus kan ook worden besteed aan de extra dag kinderopvang. Het bieden van maatwerk kan het ook aantrekkelijker maken om leraar te worden en blijven. Scholen kunnen zo beter aan de wensen van potentiële leraren tegemoet komen. Het ministerie van OCW gaat de beste voorbeelden uit de kopgroep delen, om te dienen als inspiratie voor anderen.

Maatwerk bieden heeft veel potentie: uit onderzoek onder 11.000 leraren bleek vorig jaar dat ruim een kwart van de ondervraagde deeltijd-leraren de komende 5 jaar (waarschijnlijk) meer wil werken. In het primair onderwijs werkt meer dan 70 procent minder dan 0,8 fte. Als alle scholen in het primair onderwijs met lerarentekorten maatwerk zouden bieden en het lukt om deze leraren te verleiden met zo’n (financiële of niet-financiële) bonus, dan kan dit netto zo’n 9.500 leraren opleveren die meer gaan werken. Dat staat gelijk aan zo’n 1.900 fte die erbij komen. Ter vergelijking: het lerarentekort in het primair onderwijs bedraagt 9.800 fte.

Het ministerie van OCW gaat verder meer bekendheid geven aan een beschikbaarheidstoelage. Leraren geven zich daarbij op voor de dagen waarop zij beschikbaar zijn voor inval. Ze ontvangen in dat geval sowieso een bedrag voor het beschikbaar zijn. Als ze invallen, bijvoorbeeld als een collega ziek uitvalt, ontvangen zij de bonus en het salaris voor die dag. Het ministerie komt met een conceptregeling die schoolbesturen kunnen gebruiken. Diverse scholen gebruiken zo’n toelage al in de praktijk.