Boswachtersblog Veluwe. De koning van het bos

Het is een jaarlijks terugkerend spektakel, de bronsttijd van de edelherten. Groots pakken de heren uit, imponeren, dreigen en laten zich van hun meest indrukwekkende kant zien. Zij zijn niet voor niets de koningen van het bos. En wat een geluk dat wij toeschouwers mogen zijn bij dit imponerende spektakel.

Heb jij het al gehoord? Het is weer die tijd van het jaar. De luide oerroep van de edelhertmannen galmt door de Veluwse bossen en over heidevelden. Soms heb je geluk en staat zo’n krachtpatser in je buurt. Dàn die burl… tot in je maag! Of dat je net op een plek staat waar vanaf vijf kanten de heren tegen elkaar opbieden… het kan, is gehoord en ik wil het ook. En dus ga ik ieder jaar weer mee op avontuur om de edelhertenbronst te beleven.

Onder bezielende leiding van de gidsen Aart en Alex met (niet zo heel erg) incognito boswachter Stijn gaan we op een heldere zaterdagavond eind september op pad. Onze uitvalsbasis kan bijna niet mooier: Radio Kootwijk in de avondzon. Maar eerst koffie en een praatje. Want hoe zat dat nou ook al weer met die edelherten?

Waarom edelherten burlen

In een notendop, maar tijdens de bronstperiode gaat het natuurlijk maar om één ding: het recht om te paren. En dat recht is voorbehouden aan het grootste en sterkste hert van dat gebied, het zogenaamde plaatshert. Alleen hij mag de hindes, de vrouwelijke edelherten, beslaan (dekken).

Je zou denken dat het recht van de sterkste letterlijk wordt uitgevochten met die imposante geweien die de herten op hun kop hebben, maar het liefst willen ze dat voorkomen. Vechten kost veel energie (en geeft kans op verwondingen) en die gebruiken ze liever voor andere bronstige zaken. En dus burrelen ze. Luid en duidelijk om elkaar èn de vrouwtjes maar flink te imponeren. Pas als het burl-gevecht onbeslist blijft, komen de geweien aan de beurt. Een indrukwekkend schouwspel dat tot in de verte kletterend weerklinkt.

Het laatste zonlicht zakt weg achter het zendgebouw van Radio Kootwijk.

Ogen wijd open, voeten op standje ‘gevoelig’ en gaan!

De zon is ondertussen zo goed als onder als we op pad gaan. Of eigenlijk ‘op avontuur’ want hoewel de tocht begint op asfalt, stappen we al snel over een donker bospaadje dat amper te onderscheiden is van de rest van het bos. Mijn ogen moeten duidelijk wennen aan dit andere kijken en ik zet zelfs mijn bril eens op en af om te zien of dat nog wat uit maakt. De mist die ik echter bedacht te zien plakken op mijn brillenglazen, blijkt vooral te bestaan in mijn fantasie. Dat belooft nog wat…

Maar alles went en voor ik het goed en wel besef nemen mijn voeten de grond beter waar dan ik zie en voel ik mijn zelfvertrouwen groeien. Zeker als blijkt dat ik precies weet waar we zijn.

Wat ruist daar door het struikgewas?

Van smal bospaadje naar een breed zandpad dat weer over gaat in een smal zandpad een heuvel op. En dan wordt het spannend. Want direct in de bosjes naast ons klinkt heftig gerommel en geren. Onze hele groep blijft stokstijf stil staan. Het kabaal gaat door en even denk ik gekletter te horen. Het zou toch niet? Staan hierboven nou een stel edelherten te vechten? Serieus? Wow. Ik voel opwinding en ook angst, want het zijn wel gigantische beesten en wat als ze ons omver lopen en, en, en…

‘KNOR’ klinkt het.

Oh wacht. Varkens. Tja, de wens is de vader van de gedachte, nietwaar?

Als het hele spul bij ons vandaan is gestommeld lopen we verder omhoog. We zijn bij de eerste van vele luisterplekken. Turend in de verte -misschien zien we wat- luisteren we ademloos. En jawel, héél in de verte klinkt De Roep. Tanden blinken in een grijns en vingers gaan omhoog. Ja, gehoord! Stil nu weer, verder luisteren. Waar staan ze overal en welke kant gaan wij dus op?

Hoge Veluwe

Geheimzinniger kan bijna niet…burrelen in de mist. Foto Alex en Annette Hagenbeek

De roep van de nacht

Zo zal het een paar uur gaan. We lopen over kleine paadjes door de heide, de roep van de nacht achterna. Staan stil, turen ademloos naar boven en ontdekken: hoe langer we kijken hoe meer sterren we zien. Oren ondertussen wijd open en bij iedere burl die beantwoord wordt door een concurrent, grijnzen we naar elkaar. Machtig mooi!

Na een tijd neemt het burlen af. Het zit er bijna op voor die avond en ook wij gaan weer richting ons beginpunt. Via een akelig donker fietspad (ik hoorde dus weer van alles dat er niet was! Tenminste, ik dènk dat het niets was…) terug naar die ene heuvel waar we voor het eerst luisterden. Een laatste pauze, en als uitsmijter nog een bescheiden burl.

Het was een prachtige avond. De hemel vol sterren en regelmatig werd de stilte doorbroken door die machtige roep van de koning van het bos.

Heb ik kippenvel gehad, het burlen tot in mijn maag gevoeld? Nee, daarvoor stonden de herten nèt wat te ver weg. Maar ik heb intens genoten van de hele belevenis en alles bij elkaar was de avond, wat mij betreft, nagenoeg perfect. En volgend jaar ga ik gewoon weer.

Beleef de bronst vanuit je luie stoel-tips

Onze boswachters komen veel moois tegen en delen dit graag. Zo plaatsten wij op onze Facebookpagina een filmpje van boswachter Harry. Hij filmde, door zijn verrekijker, zomaar vanaf het wandelpad op een vroege ochtend een statige heer . Ook kreeg hij een hert met zijn harem voor zijn lens en vorig jaar lukte het boswachter Laurens het geluid van geweigekletter vast te leggen. Die triomf-burl in dit filmpje! Prachtig.

De bronstexcursie die ik hierboven beschrijf vond plaats in de avonduren, maar we organiseren sinds 2016 ook bronsttochten in de vroege ochtenduren. Ook zeer de moeite waard, is mijn ervaring !

Zelf op pad

Zou je ook graag eens mee willen? De laatste excursies zijn alweer volgeboekt, maar volgend jaar begint het spektakel weer van voren af aan. In de tweede helft van augustus komen de nieuwe excursiedata online . Je kan nog wel zelf bij een open wildscherm gaan kijken de komende tijd. Je zal verrast zijn wat je daar ziet en hoort. Veel plezier!

De koning van het bos. Foto Anette en Alex Hagenbeek

Inschrijven voor de nieuwsbrief van EdeNieuws

Schrijf je in voor de nieuwsbrief van Ede.Nieuws.nl. Jouw vertrouwde bron voor het laatste landelijke nieuws en gebeurtenissen uit jouw regio.

Abonneren