Het is half november. Langzaam veranderen de winkels hun etalages met artikelen voor de december feesten. De grote afwezigen zijn dit jaar wel de hangende en springende figuren van de hulp Pieten van de Sint. Zo jammer.
De dozen verpakt met de bekende vijf december printen zijn nergens te vinden. Alleen ‘verantwoorde’ printen. Het lijkt erop dat de meeste winkeliers geen keuze willen maken. Ook het kleine figuurtje van zwarte Piet met zijn mooie blauwe pakje aan zal dit jaar niet, zoals al die andere jaren, aan de spiegel in mijn auto hangen. Het risico lopen om uitgescholden te worden is het mij niet waard. En toch diep in mijn hart bruist de opstand. Het poppetje is al meer dan twintig jaar oud en mag dit jaar niet meer mee doen. Waarom laat ik me nu zo intimideren. De discussie is al weer in volle gang. Eigenlijk is het al begonnen toen het bericht kwam dat de grootste televisie zender besloten heeft geen zwarte Pieten meer toe te laten op de zender. In navolging besloot de stad waar de jaarlijkse intocht opgenomen wordt, dit jaar te kiezen voor alleen roetveeg Pieten. De reacties zijn sindsdien niet van de lucht. Voor en tegenstanders krabben elkaar nog net de ogen niet uit. Een traditioneel onschuldig kinderfeest wordt ineens tot een voorbeeld van slavernij en discriminatie gebruikt. Hoe jammer is dat. Hoe is het mogelijk dat een zo tolerant volk zich mee laat sleuren in een zo’n negatieve sfeer. Gecreëerd door een handje vol mensen. Is dit land echt bereid om alle tradities om zeep te laten helpen? Het gaat zelfs al zo ver dat straatnamen en beelden van historische personen uit het zicht gehaald moeten worden. De manier waarop zij handelden was, als we er nu naar kijken verre van goed en zeker niet goed te praten. Maar dat was toen. Daar hebben we hopelijk van geleerd. Maar het zal toch niet waar zijn dat, omdat onze historie nou niet echt een lintje verdient, helemaal weg gepoetst moet worden. Maar laten we onze tradities nu even niet laten verpesten omdat het in een ander vat gegoten moet worden en daardoor de hele sfeer verliest. Het is de verjaardag van een van onze familieleden en de hele discussie wordt ook hier zomaar de kamer in geslingerd. De meningen buitelen over elkaar.
Geen moment hebben wij slavernij of discriminatie in ons hoofd gehad
Dan komt een stem uit de hoek waar de oudere man al een poosje heeft zitten luisteren. Ik zag hem al een paar keer met zijn hoofd schudden. De voor ons vertrouwde stem zegt: “Ik zal jullie wat vertellen. Wij verhuurden de outfit van de Goedheiligman en zijn Pieten. Eind oktober werd bij ons de hele boel van de zolder afgehaald. Het grote toneelspel kon beginnen. Eén van de slaapkamers werd dan ingericht als schminkkamer. Op een plank keurig in het gelid stonden wel zeven mijters. In dozen opgestapeld lagen de nepbaarden. Nylon en echt haar. In de hoek de stalen mooi met blaadjes versierde staf en een paar nep staven in rood en goud geschilderd. Op de tafel de van wilgentakken met een touwtje samen gebonden roedes en de jute zakken gevuld met strooigoed, de schmink en de bussen talkpoeder. Het lijkt nog maar een paar jaar geleden dat wij ons rond Sinterklaas het vuur uit de schoenen liepen om de verhuur van complete sets allemaal de deur uit te krijgen geschminkt en wel. We begonnen met één Sint en twee Pieten. Via de voordeur kwamen twee of drie mannen/ jongens binnen en via de achterdeur vertrok de Sint en zijn Pieten. Het liefst als het al wat donker werd en de meeste kinderen niet meer buiten waren. Er was veel vraag naar en we besloten om meer sets te maken. Zelf met mijn eigen handen heb ik de kostuums genaaid. Van fluwelen resten van gordijnstof uit de interieurwinkel van een vriend. Van karton maakte ik de mijters en beklede ze met de rode fluwelen stof en versierde ze met goud draad. We hebben uren achter de naaimachine gezeten om de sets van de Sint en zijn Knechten mooi te krijgen. Van het vele strijken van de gesteven kragen had mijn vrouw uiteindelijk rode pijnlijke handen. Ondanks dat bleef het leuk om te doen. Wat waren we trots als er weer een mooi stel de deur uitging en met verhalen terug kwam. Geen moment hebben wij slavernij of discriminatie in ons hoofd gehad. Het was het toneelstuk wat bij het kinderfeest van vijf december hoorde. De intochten van de omliggende dorpen werden door ons verzorgd. De studenten verenigingen kregen een speciale goedkope baard omdat de Sint meestal niet van het bier af kon blijven en daarmee de baard al een keer verwoest had. Rond deze tijd hing in ons huis de sfeer van geheimzinnigheid. Zeker nog toen de kinderen klein waren. Maar wij hadden al het werk ervoor over. Het was voor ons de bijverdienste van het jaar. Met het geld kochten wij de cadeautjes voor de kinderen. Daar was anders niet veel geld voor.
Witte schmink voor die hulp Pieten die van zichzelf al een donkere huid hebben
Zelf ben ik ook meerdere malen in het pak gekropen. Ik kan je wel vertellen met heel veel plezier. En mijn zwarte maatjes waren later vaak mijn eigen kinderen. Vrijwillig want ook zij vonden het leuk. Dat had nooit gekund als het roetveeg Pieten hadden moeten zijn. Veel te herkenbaar. Stel je eens voor. Ik snap de hele discussie niet hoor. Als ik bedenk dat in heel veel andere landen elk jaar traditionele feesten ook met verkleden en versieren, soms heftige taferelen weer gevierd worden. Moet dat ook allemaal stoppen. Door te vieren en te herdenken zijn we toch gekomen waar we nu zijn. Voor ons waren het drukke maar leuke tijden. Ik zie het nog voor me; uit het zicht, achter in de tuin tussen een paar grote beddenlakens hingen ze. Twintig fluwelen jasjes, buizen en twintig, ook van fluweel, de ballon kniebroeken. Twintig bijpassende baretten en twintig zwarte maillots en donkere kragen met koortjes en de complete outfits van de Sint. Vooral mijn vrouw had er heel veel werk aan. We hebben heel wat jaren veel kindersnuitjes zien glimmen. Een traditie die niet weg te denken is uit ons kleine landje. Ik ben blij dat we het gedaan hebben maar nog blijer dat alles nu de deur uit is. De lol is er helemaal af. Als er nu roetveeg Pieten moeten zijn zou ik dus nu ook een doos witte schmink voor die hulp Pieten moeten kopen die van zichzelf al een donkere huid hebben. Wat een belachelijk gedoe.” besluit hij. De meesten in de kamer delen de herinnering van de oudere man en zijn het met hem eens. Wat we nu hebben, is opgebouwd uit die historie en dat mag niemand weg poetsen. Nooit. Of heb ik nu teveel kleur bekend?
Met vriendelijke groet juffrouw Raadgever
