De nostalgie van de zuivelfles

Foto: Ede.nieuws.nl

De meesten van ons weten nog wel dat je de melk en de vla in glazen flessen bij de melkboer kocht. Nu met de discussie over het vele afval zou dat wel een dingetje kunnen zijn om daar nog eens over na te denken. Moeten we terug naar de fles of is die berg afval van pakken toch het beste van de twee. Als ik mocht kiezen koos ik voor de fles maar wie ben ik. Gooi het op een verjaardag een keer in de groep en je zult merken dat er nogal wat haken en ogen aan zowel de fles als het pak zitten.

Pure nostalgie

Natuurlijk weet u dat de melk eerst in melkbussen op de kar van de melkboer stonden. Daarmee ging hij langs de huizen en moeder kwam met de pan naar buiten. Met een litermaat aan een lange steel hengelde de melkboer de melk uit de bus en deed het in de pan. Moeder droeg dan voorzichtig de melk naar binnen. Er mocht geen druppel verspilt worden. Hoewel het nog heel lang duurde voordat in het hele land de melk in flessen verkocht werd kwam de Rotterdamse Melk Inrichting rond 1900 al met melk in flessen met een beugel. Een volgende stap was ongeveer dertig jaar later. Toen kwamen er flessen met een kartonnen plaatje. Na de oorlog in de jaren vijftig werd er in de steden alleen nog maar melk in flessen verkocht. Op het platteland kwam dat wat later. De verschillende melkfabrieken die de melk gepasteuriseerd of steriliseert in flessen deden, hadden hun eigen flessen. Er is zelfs een poosje een bruine fles geweest. Dit was geen succes want men dacht dat de melk in het bruine glas beter beschermd zou blijven tegen de zon die op de kar van de melkboer scheen. Helaas, de melk werd juist sneller warm en sloeg zuur. Om gemakkelijker te kunnen sorteren werd vanaf 1960 nagedacht om overal een gelijke fles voor te gebruiken. Toen kwamen de flessen met een wijde hals. Deze hadden een aluminium dop. Ik weet nog voor melk met een blauwe streep voor karnemelk met een rode. Ook de yoghurt, vla en karnemelks gortpap kon je al gauw in de fles kopen. In het begin een luxe. Omdat er statiegeld op de flessen zat leverde iedereen trouw de lege flessen in. Dus in Nederland geen zuivelflessen op de vuilnisbelt. Dat was in andere landen anders. Zoals in Engeland waar geen statiegeld op de flessen zat. Daar kon je zelfs langs de kant van de straten de lege flessen vinden. En nu hebben we pakken. Het gerinkel van de flessen is niet meer een dagelijks geluid in de straten. Toch altijd het mij en waarschijnlijk niet bij mij alleen, een speciaal vertrouwd gevoel.

De Gezinsverzorgster

Ik herinner me nog dat toen moeder ziek was we een gezinsverzorgster maandenlang in huis hebben gehad. Het was nog zo dag ze de hele huishouding van moeder overnam. Een jongmeisje in een groene jurk met witte kraag en een witte verpleegsters schort voor. Zij moest ook voor ons koken. Nu was haar kookkunst goed maar anders dan die van moeder. Geloof me dat ze het niet gemakkelijk heeft gehad met zes kinderen rond te tafel. Al gauw kwam ze er achter dat wij liever de zelf gekookte warme Custard vla van moeder hadden dan die koude pap uit een fles. Daar bedacht ze iets op; We mochten kiezen; lange – of korte vla. Bij elk bord werd de vraag weer gesteld. Eerst hadden we niet in de gaten wat ze precies bedoelde maar daar kwamen we gauw achter. Na haar vraag koos de eerste voor korte vla. Ze hield de hals van de vla fles vlak boven het bord en schonk de vla voorzichtig in het bord. “Stop zeggen als je genoeg hebt” gebood ze lachend. Bij het tweede bord kwam weer de vraag. “Lang” zei mijn broer stoer. Hij dacht dat hij dan heel veel vla in zijn bord zou krijgen. Dus niet. Tot onze verbazing ging de gezinsverzorgster met de fles met vla rechtop staan en hield haar arm hoog boven het bord en draaide de fles langzaam op zijn kop. Met een lange straal mikte ze de vla naar beneden het bord in. Het spetterde alle kanten op. Het tafelzeil kwam onder de spetters. Toen klonk het lachend: ”Stop zeggen.” In het bord kwam de vla met veel lucht belletjes terecht. Je geloofd het of niet maar het smaakte lekkerder die lange vla met belletjes. Doel bereikt, iedereen at zijn vla op. Ook kregen we de keuze tussen dag-, gele vla of nacht-,chocoladevla. Later hebben mijn eigen kinderen ook kennis gemaakt met de lange- en de korte vla en de dag- en de nacht vla. Lol en spetters alom maar het had wel effect.

Dan nog de keuze tussen een flessen likker of platduwen

Natuurlijk kun je dit grapje ook met pakken vla uithalen. Er zal geen verschil in de lol ervan zijn. Toch is er verschil. Het voorrecht dat je als kind had om de bijna lege  fles met de flessenlikker leeg te mogen schrapen en nu, het bijna lege pak plat te mogen duwen is wel heel groot. Nog afgezien van het feit dat het platdrukken meestal door moeder gedaan wordt. Eigenlijk heel stiekem hoop ik dat ooit de fles terug komt. Veel, heel veel minder afval gegarandeerd, ja toch. Maar zeker meer bewerkelijk. Recycle machines die weer moeten worden bediend. Dat dan weer wel. Door mijn hoofd gaat dan; arbeidsplekken. Denk er eens over na zou ik zeggen.

Met vriendelijke groet juffrouw Raadgever.

Aanmelden nieuwsbrief
Cookieinstellingen