Nieuwjaarspeech burgemeester René Verhulst

Nieuwjaarspeech burgemeester René Verhulst op vrijdag 10 januari 2025

De Menselijke Maat

Dames en Heren, jongens en meisjes. Welkom op deze nieuwjaarsontmoeting van de gemeente Ede.

Ik begin natuurlijk om u vanaf deze plek namens het college van B&W een heel gelukkig, voorspoedig en gezond 2025 te wensen.

2025 de helft van de zogenaamde twenties

“In beweging” was vijf jaar geleden het thema van mijn nieuwjaarsspeech. We begonnen aan de jaren ’20 en ik maakte toen nog de toespeling op de roaring twenties van een eeuw daarvoor. En nu we de helft van dit decennium bereikt hebben blijkt dat achteraf helaas toch een passend vergelijk. Want ook nu zijn we als wereld in beweging. Volgen de gebeurtenissen elkaar snel op en kijken we naar een wereld in beweging.

De Menselijke Maat heb ik deze speech genoemd. Want in de wereld die in beweging is vergeten we soms wat écht belangrijk is. En dat is dat je, om het maar even in spreektaal te zeggen: gezien wordt. Het menselijk contact, de menselijke maat.

En dan is het fijn dat je af en toe ook goed nieuws mag krijgen. Want wat was ik blij dit jaar toen ik de Atlas voor gemeenten in handen kreeg. In de Atlas voor gemeenten worden de 50 grootste gemeenten van Nederland op meer dan 50 indicatoren vergeleken. Dit resulteert uiteindelijk in de zogenaamde brede welvaartsindex. In deze index worden cijfers verwerkt over inkomen en schuld, gezondheid en welzijn, opleiding en werk en nog een aantal belangrijke onderwerpen. Ede scoort het hoogst op Sociale Cohesie en tweede op het totaal van de brede welvaart van alle 50 grootste gemeenten in Nederland. Ik herken mij natuurlijk in de uitslag. Met trots op deze plek. In Ede wonen betrokken mensen, waarbij vrijwilligerswerk en omkijken naar elkaar gelukkig heel belangrijk is.

Dat is ook één van de redenen dat wij inclusie hoog op onze agenda hebben staan. Iedereen doet mee! Het bekladden van de regenboogbank, waarbij de daders betrapt werden, benadrukt hoe belangrijk het is om op een positieve manier met elkaar in gesprek te gaan. Gelukkig gebeurt dat ook. Een mooie stap is dat de gemeenteraad van Ede in september de beleidsvisie ‘Ede Kiest Inclusie(f)’ heeft aangenomen. Deze visie geeft richting aan hoe we Ede de komende jaren willen laten groeien als een gemeente waar iedereen zich welkom voelt en de kans krijgt om volwaardig mee te doen.

En ik neem u even mee in nog een aantal belangrijke mijlpalen of ijkpunten van afgelopen jaar. In de ruimte hiernaast zult u misschien zometeen de foto’s die onderdeel van mijn verhaal zijn herkennen.

Want een ander voorbeeld van hoe wij in Ede met elkaar omgaan is de opvang van vluchtelingen en mensen uit Oekraïne. Met het nieuwe kabinet is de Spreidingswet onder druk komen te staan. Tegelijkertijd blijft het aantal vluchtelingen dat Nederland binnenkomt hoog, maar ook wij dragen via de opvanglocaties aan de Galvanistraat en de Kop van Deelen ons steentje bij. Daar bieden we mensen taallessen aan en zijn er veel vrijwilligers actief om de bewoners bij dagelijkse bezigheden te ondersteunen. Een mooi voorbeeld hoe wij statushouders steunen is een groep Syrische vrouwen die na naailessen bij Atelier Revive van wethouder Bijl een certificaat kregen uitgereikt. Ze leerden samenwerken en gebruikten zowel hun moedertaal als het Nederlands, wat hun integratie vergemakkelijkte. Deze vrouwen zijn nog volop bezig met hun inburgering, maar ze hebben ontdekt hoe leuk het is om echt volwaardig onderdeel te zijn van onze samenleving.

Dit jaar is het 80 jaar bevrijding, wij herdachten dat vorig jaar. De Koning legde een krans bij het Airborne monument op de Ginkelse Heide. We stonden als mensen rond de gesneuvelden van de luchtlandingen.

Afgelopen jaar is er veel te doen geweest over daklozen. In heel Nederland groeit het aantal daklozen en Ede is daar helaas niet anders in. Dakloosheid wordt zichtbaarder in het dagelijks straatbeeld. Er wordt bij de gemeente daarom ook hard gewerkt aan beleid om dakloosheid te voorkomen. Tegelijk zal opvang van daklozen ook altijd nodig blijven. De nachtopvang aan de Stationsweg is vanaf dit jaar niet alleen in de winter geopend, maar het hele jaar door. En dat is ook heel hard nodig. Daarnaast opent de dagopvang voor daklozen vanaf januari ook nog 7 dagen per week haar deuren, zodat er voor hen altijd een plek is waar ze terecht kunnen.

We rondden een jaar af waarbij de uitwerkingen van projecten zichtbaar zijn geworden. Projecten waarvan veel mensen overlast hebben gehad. Maar ik hoop dat u, net als ik, van mening bent dat het ook ontzettend mooi is geworden. In februari is het station in gebruik genomen. Nog niet helemaal af, maar voor het grootste deel staat het. En wat een entree van Ede is het nu. En 2 maanden later was de Parklaan, officieel Generaal Hackettlaan, klaar. Dit zorgt voor betere doorstroming en is een mooie weg geworden. In het begin soms wel wat wennen en niet alles wat op papier stond blijkt in de praktijk te werken helaas. Dan moet je daar snel op inspringen en maatregelen nemen. Dat hebben we dan ook gedaan. 

En het bouwen is nog niet klaar. We bouwen in Ede nog steeds 600-700 woningen per jaar. Maar kan dat in de toekomst ook nog? We zijn meer en meer aangewezen op commerciële partijen er is samenwerking nodig om gezamenlijk mensen een huis te kunnen bieden. En samenwerking met de omgeving is dan nodig. Want hoe graag we iedereen ook een huis toewensen, men zegt toch ook met enige regelmaat: Niet hier!

En samenwerking is er ook met onze ondernemers. Als gemeente zijn we blij met een bloeiende lokale economie. We zijn een innovatieve gemeente met veel mooie familiebedrijven en een groot aantal MKB-ers. Ook zien we steeds meer innovatieve start-ups en scale-ups zich in onze gemeente vestigen, die zich bezig houden met innovaties op het gebied van (agro)-food. Met name rondom het terrein van de Mauritskazerne. Het is belangrijk elkaar te ontmoeten en te weten wat er speelt. We organiseren op 28 januari voor alle ondernemers uit onze gemeente een inspirerend event bij de filmstudio’s van Lukkien, waarbij 8 ondernemers uit de gemeente vertellen hoe zij ondernemen op een Edese manier en is ruimte voor ontmoeting en netwerken.

Belangrijk om te bouwen en te ondernemen blijft toch het energienetwerk. Een landelijk probleem. Het netwerk is overbelast. Afgelopen jaar zijn we gestart met werkzaamheden om het elektriciteitsnet in Ede te versterken. Deze werkzaamheden gaan nog in het gehele jaar 2025 door. Er wordt door Liander voor ruim 100 miljoen euro in onze gemeente geïnvesteerd. Een deel van de bovengrondse kabels wordt in de komende jaren ondergronds gebracht. Daardoor kunnen een groot aantal hoogspanningsmasten -waarvan sommigen er al meer dan 100 jaar staan- verwijderd worden. Daarnaast worden de elektriciteit stations uitgebreid. Deze aanpassingen zijn nodig omdat we steeds meer omschakelen op elektriciteit. Er komen meer elektrische auto’s, zonnepanelen en steeds meer huizen gaan van het gas af. Naast de aanpassingen aan kabels en elektriciteitsstations zullen er ook een hoop extra transformatorhuisjes in de wijken bijkomen. Zo zorgen we dat ook in de toekomst de lichten kunnen blijven branden en bedrijven mogelijkheden hebben om verder te verduurzamen of uit te breiden.

We zijn een programma gestart om Hoogbouw Ede-Zuid te verbeteren. Zowel wat je ziet, de omgeving, als wat je niet altijd ziet, de sociale problematiek willen we aanpakken. In Ede is dat het hardst nodig in deze wijk, want de problemen zijn hier het grootst. Zo’n programma is iets van de lange adem. Samen met Woonstede werken we bijvoorbeeld aan plannen om over enkele jaren twee flats te slopen en te vervangen voor nieuwbouw.

Op gebied van onderwijshuisvesting hebben we mooie stappen gezet. Begin dit jaar werd duidelijk dat openbare basisschool de Zuiderpoort gesloten zou worden. Voor hen natuurlijk een verdrietig besluit. Het bood echter wel de kans voor de Wegwijzer, een basisschool voor speciaal onderwijs. Zij hadden namelijk wachtlijsten voor kinderen die niet konden starten op school, omdat er niet genoeg ruimte was. Zo is er ook dit jaar een permanente locatie gekomen voor de internationale schakelklas. Op de Zandlaan hebben zij nu een mooie plek gekregen tussen alle andere scholen op de Kenniscampus. En als laatste was natuurlijk na jaren ontwerpen, plannen en uitvoeren nu dan eindelijk het grote moment voor het Streek, de opening van de nieuwe MAVO/HAVO/VWO school aan de Bovenbuurtweg.

En dan als laatste inhoudelijke terugblik: ons landelijk gebied. De ontwikkelingen gaan in hoog tempo door. In 2024 konden boeren intekenen op de landelijke beëindigingsregeling die bedoeld is om de stikstofneerslag op kwetsbare natuur te verminderen. We waren benieuwd hoeveel boeren hiervoor zouden intekenen. Bij het sluiten van de regeling hebben tachtig boeren ingetekend, waarvan er nu ruim dertig een ruimtelijke procedure doorlopen bij de gemeente. Op die percelen gaan we heel tastbare veranderingen zien. Stallen worden gesloopt en er komt andere bedrijvigheid terug waar dat past. We hebben ook de eerste vergunning voor een erfdelen project kunnen afgeven. Belangrijk, want we willen het landelijk gebied economisch vitaal en leefbaar houden. Daarom spannen we ons ook in om boeren die doorgaan zo goed mogelijk te helpen met de ontwikkeling van hun bedrijf. Ook boeren met een goed ondernemingsplan willen we perspectief bieden. Met de menselijke maat.

Terug naar die menselijke maat

Die nummer 1 plek op sociale cohesie en hoge score op welvaart zette mij wel aan het denken.

Zoals gezegd, bij ons is er ook armoede en dakloosheid. Stilzitten op die terreinen is geen optie. Net als dat je niet kunt zeggen onze gemeente is met deze resultaten af; we doen niks meer. De gemeente, de gemeenschap is nooit af, je moet eraan blijven werken en groeien; dat betekent niet alleen investeren in een nieuwe daklozenopvang of in de Jeugdzorg, maar ook in voorzieningen en woningen voor bijvoorbeeld starters.

Groei is trouwens niet bedreigend, een verantwoorde groei betekent verbeteringen en meer kansen voor mensen.

Ik eindig zometeen met wat wij vanaf vandaag allemaal zelf kunnen doen om zelf te groeien en de gemeenschap te verbeteren.

Mijn tweede gedachte is minder eenvoudig. Hoe kan het zijn dat we het zo goed hebben met elkaar en er ook bij ons zoveel eenzaamheid is. Al die vrijwilligers, mantelzorgers, de Kerstmaaltijden van ‘Netwerk dien je Stad’ en ‘Ede viert Kerst’, buurtbijeenkomsten, kerkdiensten, maaltijdverstrekking en de soepkar. Eenzaamheid is en blijft, daar helpen nieuwe huizen of de oplossing van netcongestie ook niet tegen. Je krijgt er wel eens een machteloos gevoel van.

En die eenzaamheid zit overal. Laatst zag ik op tv een cursus digitale vaardigheden voor ouderen. Hoe kunnen zij anders contact houden met een bank of de zorgverzekeraar. Als je een probleem hebt is een mens daar niet meer aan de lijn te krijgen. De menselijke maat is weg.

Of je bent oud en alleen over met je verdriet, je bent in de kracht van je leven en je ziet het niet meer zitten omdat je niet gewaardeerd wordt. Je bent jong, loopt met je koptelefoon op en de telefoon in je hand en je klaagt dat je je eenzaam voelt omdat je niet aan je eigen verwachtingen die de digitale wereld jou oplegt voldoet. Of je zit in een loopgraaf in Oekraïne en of je nou Rus of Oekraïner bent, je voelt je eenzaam, waar doe je het voor, het kan zo afgelopen zijn. Ik pak maar de dichtstbijzijnde oorlog.

Mensen zijn een contactformulier geworden

In het prachtige boek Les Miserables van Victor Hugo beschrijft hij hoe de strijd om een gewoon leven te hebben een gevecht is met de ook aan zichzelf twijfelende macht (Javert, die zelfmoord pleegt) en vooral met onszelf. En ook de militairen in het boek staan iedere keer in dubio bij hun optreden, tot toch weer een schreeuwende commandant hen opdraagt te vuren. Denk weer even aan die loopgraven.

Zoals elk jaar kwam het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) weer met een decemberrapportage. Zorg over polarisatie en onrust in de samenleving en de wereld. Wat vooral opviel in het rapport was dat veel meer mensen dan eerdere jaren aangaven dat zij een groot onbehagen hebben over de manier waarop wij met elkaar omgaan! Dit gaat niet om een oorlog of de kosten van levensonderhoud waar je zelf weinig aan kan veranderen. Dit zit bij onszelf.

Niemand wil eenzaamheid, ook niet de medewerker die zich tegen de cliënt achter de digitale barricaden verschuilt van zijn bedrijf. Die moet ook zelf een contactformulier en vragenlijst invullen om bij zijn eigen collega een andere pc te krijgen.

Niemand wil zo behandeld worden en toch doen we dat ook met een ander. Mensen zijn een contactformulier geworden en we zijn horken geworden in de omgang met elkaar.

“Behandel een ander zoals je zelf behandeld wil worden” wordt wel de minimale afbakening van mededogen genoemd. Het is een oude wijsheid die ook op verschillende plaatsen in de Bijbel staat.

Mijn boodschap voor nu, laten we dat allemaal eens gaan proberen in 2025. Dat kan vanaf vandaag.

Een goed 2025 gewenst.

Inschrijven voor de nieuwsbrief van EdeNieuws

Schrijf je in voor de nieuwsbrief van Ede.Nieuws.nl. Jouw vertrouwde bron voor het laatste landelijke nieuws en gebeurtenissen uit jouw regio.

Abonneren