Columnist René Verhulst over Wellington: ‘Van Waterloo tot Berlijn: lessen in overwinning en vernedering’

In 1815 werd Napoleon verslagen. We kennen het allemaal de afloop van de Slag bij Waterloo, een dorpje even ten zuiden van Brussel.

Het Europese coalitieleger bestond uit Engelse, Pruisische en Nederlandse troepen. De weg naar Parijs lag open. De Pruisen wilden niets liever dan de stad plunderen en platbranden. De Hertog van Wellington wist dit ternauwernood te voorkomen, zijn inzet was om de Fransen niet verder te vernederen. Niet iedere Fransman was verantwoordelijk voor de daden van Napoleon en Wellington besefte dat met wraakzuchtige maatregelen de kiem voor een volgende oorlog gelegd zou worden. Deze wijsheid heb ik uit het mooie boek van Beatrice de Graaf ‘Tegen Terreur’ met de ondertitel ‘Hoe Europa veilig werd na Napoleon.’

NAZI’S

Compiègne, 1918. In een treinwagon tekent Duitsland de overgave in de Eerste Wereldoorlog en wordt gedwongen tot zware herstelbetalingen aan de overwinnaars. Een kleine Duitse ordonnans genaamd Hitler maakt het mee. Historici waaronder Geert Mak stellen dat op dat moment de Tweede Wereldoorlog zekerheid was geworden. De gewone Duitser en daar waren er al veel van gesneuveld aan het front, leed enorm onder die betalingen en was door de Nazi’s gemakkelijk op te zetten en te mobiliseren tegen vermeende vijanden.

Wellington wist het dus. Laat het zoet van de overwinning smaken, de Pruisen mochten het hele Bois de Boulogne omhakken voor hun vuren en ik geloof dat ze nog een brug over de Seine vernield hebben, maar dat was het dan. Maar laat niet alle Fransen eronder lijden zoals de Duitsers dat later wel moesten.

VERNEDERING

Jaren geleden ging ik nog eens op zoek naar die treinwagon. Ik wist dat het een replica was, maar toch wilde ik het zien. De wagon was niet te vinden, mensen die ik het vroeg kenden de wagon niet, helaas moest ik doorrijden. Bij het schrijven van deze column kwam ik er achter dat Hitler de originele wagon in 1940 meteen naar Berlijn had gehaald en dat de SS-vlak voor de Russen in Berlijn stonden de wagon in brand had gestoken. Zo groot was kennelijk de vernedering geweest.

Met een beetje kennis van geschiedenis kun je het heden soms beter begrijpen, nu nog ernaar handelen.