EDE – Demos is Grieks voor volk en cratie is samenlevingsvorm, voilà onze democratie. Iedereen gelijk, de wil van het volk is bepalend, niemand heeft meer rechten dan een ander. Wij zijn een democratie en kijken met afschuw naar andere staatsvormen zoals bijvoorbeeld de dictatuur, want daar heeft maar één iemand het voor het zeggen. Maar hebben we het echt zo goed voor elkaar? Winston Churchill noemde het ooit de minst slechte bestuursvorm.
De bedreigingen worden al eeuwen onder woorden gebracht door een bont gezelschap. Respectievelijk Alexis de Tocqueville, Geert Mak en Roxane van Iperen.
VRIJHEID
De eerste, een Franse jurist en staatsman, zei al rond 1850 dat een te grote vrijheid ten koste van de gelijkheid kan gaan. Hij ging daarvoor naar de VS en zag toen al dat sommigen erg veel ruimte namen. Dat zien we heden ten dage ook; het vrijheidsargument om een ander tegen de grond te trappen. Maar hij signaleerde ook de tirannie van de meerderheid en het doordrukken van allerlei zaken. Ook dat kennen we. Besef, zowel, vrijheid als meerderheid hebben een schaduwkant.
Geert Mak betoogde laatst voor de radio dat democratie behalve een staatsvorm juist gedrag is van mensen. Hij gebruikte het woord wellevendheid, respect voor een ander, open houding, je houden aan afspraken en ook de rol van de rechter accepteren. Ook dat onderstreepte De Tocqueville al. Onthoud het.
MISSTANDEN
Roxanne van Iperen, juriste en auteur van boeken als Schuim der aarde en ‘t Hooge Nest, is op pad met een theatershow waarin zij populisme probeert te doorgronden. Dat probeer ik ook nog steeds. Ik hang nog op individualisering, duidelijk benoemen van (vermeende) nostalgie, misstanden en bedreigingen en het niet waar kunnen maken van gemakkelijke beloften, maar dat ligt dan aan een ander. Zoals ik net aangeef, ik ben er nog niet uit. Van Iperen helpt wel. Zij zegt dat wij altijd voor de vooruitgang gingen in het werk, met kinderen en we dat met andere deden. En natuurlijk kon de buurman een mooiere auto hebben, maar dan ging je wat harder werken om die ook te kunnen betalen. Dat zou nu weg zijn, in haar ogen. We zien alleen maar die vermeende misstanden en bedreigingen en we willen of eigenlijk durven niet meer vooruit. Zelfbehoud staat voorop, als het niet de overheid is dan zijn er wel andere mensen die iets van ons willen afpakken of het minder doen dan wij, maar toch iets krijgen. We zijn angstig geworden en iemand die dat roept gaan we vertrouwen. Want die ziet dat tenminste. Weg democratie, weg wellevendheid, weg vooruitgang. Democratie als bestuursvorm. Churchill had gelijk.
Door René Verhulst, burgemeester gemeente Ede
