WEG VAN DE VERRUWING
Dames en heren, Welkom. Namens het college van burgemeester en wethouders en de gemeenteraad mag ik u allereerst een gelukkig nieuwjaar wensen. Een bijzonder welkom ook aan en van het kindercollege van Ede. Sinds dit jaar worden wij als college op een fantastische en leuke manier ondersteund door deze jongeren. Zij zijn vandaag ook aanwezig. En ook zijn speciaal uitgenodigd de laatste 780 nieuwe inwoners van 2018.
Edenaren kijken nog naar elkaar om. Hebben oog voor elkaar. Zo zagen we op eerste kerstdag in het NOS journaal Edenaren die zich om anderen bekommerden. Hen uitnodigden om te komen eten, om eenzaamheid tijdens de kerstdagen tegen te gaan. En op nieuwjaarsdag, wederom het NOS journaal, over de saamhorigheid bij de vuurwerkshow door bewoners van ENKA georganiseerd.
Maar Edenaren weten ook wat ondernemen is. Kijk naar onze bedrijvigheid en werkgelegenheid zowel binnen Ede Stad alsook in de buitendorpen. Net voor de kerst verkochten we de laatste kavel op het bedrijventerrein Het Laar in Wekerom. Nog iets om trots op te zijn. En dat mogen we wat mij betreft ook uitstralen en uitdragen.
Het afgelopen jaar zijn er door de gemeenteraadsverkiezingen binnen het bestuur veranderingen opgetreden. We hebben afscheid genomen van wethouders Weijland, Ligtelijn en Van Huijstee en hebben de nieuwe wethouders Veltman, De Pater en Hoefsloot verwelkomd. Hoewel dat natuurlijk veranderingen opleveren, blijven ook veel dingen hetzelfde. De bekende gezichten van wethouder Meijer en Vreugdenhil..en die van mezelf natuurlijk zijn er natuurlijk nog steeds. Maar serieus, we blijven wel doorgaan op de ingezette koers. Ede kiest bewust. Food, voedselproductie, -ontwikkelingen en -vernieuwingen, blijft een van onze speerpunten. Gezond en duurzaam voedsel. Hoe voeden we over een aantal jaar de mensen op deze aarde? Grote vraagstukken waar Ede, samen met partners, een bijdrage aan levert. En dat is afgelopen jaar ook gezien door het rijk. We krijgen als regio Foodvalley een enorme bijdrage uit de zogenaamde Regiodeal gelden die opgenomen waren in het regeerakkoord. 20 miljoen wordt er beschikbaar gesteld. Niet alleen voor Ede natuurlijk, het is voor het samenwerkingsverband van onze regio, maar wel voor projecten waar Ede zich hard voor maakt, zoals voeding en gezondheid, innovaties in de landbouw alsook het World Food Center. Onze visie is dat dit World Food Center over 4 jaar haar deuren opent op de kazerneterreinen. Dit wordt een plek waar iedereen uit Ede, Nederland alsook andere landen terecht kan voor een leuke informatieve dag over voeding, maar waar ook de nieuwste innovaties op het gebied van voedsel worden bedacht en getest.
Terugblik
U heeft het misschien al wel door. Ik kijk wat terug naar het afgelopen jaar in deze speech. Om met elkaar een moment te nemen om dingen te markeren. Zaken waar we trots op zijn, en soms ook waar we minder gelukkig mee zijn of waren. En als je het over minder gelukkig hebt dan is 2018 ook wel het jaar waarin wij als gemeente te maken kregen met sterk oplopende tekorten in de zorg. Deze tekorten komen met name door de stijgende kosten in de jeugdzorg. Hierin is Ede niet uniek, veel gemeenten hebben daar mee te maken. Maar het wordt daarmee steeds belangrijker dat we de zorg in Ede op een andere manier organiseren, beter en efficiënter. Hierbij blijft goede kwaliteit uiteraard ons uitgangspunt.
Een ander zorgpunt in de verkeersveiligheid op sommigen van onze wegen. Als undercover verkeersregelaar alsook zogenaamde onderzoeker heb ik het dit jaar van dichtbij mogen zien.
De rijksoverheid heeft als doelstelling dat er 0 verkeersslachtoffers per jaar mogen vallen. Daar sluiten wij ons natuurlijk graag bij aan. Wij zetten daar in 2019 ook vol op in. Heel concreet betekent dat dat de verkeersveiligheid op de N224 hoog op onze agenda staat. Maar om die nul te halen moeten we wel allemaal aan de bak! Iedereen zal gedrag moeten aanpassen. Er wordt nog steeds te hard gereden, of met alcohol op. Vooral in ons landelijke gebied met lange wegen loopt dat helaas nog wel eens verkeerd af. Maar ook het appen op de fiets is een probleem, of de snelheid van een e-bike… Denkt u voor uzelf eens even een momentje na wat u kunt doen.
Maar er is ook goed nieuws op verkeersgebied. Ede krijgt een groene Parklaan. Na jaren van vertraging, gaat hij er komen. Dankzij nieuwe afspraken met milieugroepen leggen we de Parklaan aan. Een robuuste, toekomstbestendige variant wel te verstaan met meer ruimte voor bomen en cultuurhistorie. Voor belangrijke nieuwe woonwijken van Ede zoals het Enka-terrein en de Kazerneterreinen komt er een goede toegangsweg. Ede ontwikkelt zich en kan zich dankzij de groene Parklaan blijven ontwikkelen. Goed nieuws natuurlijk. En Ede ontwikkelt zich verder door, ook op het gebied van wonen. U heeft het enige tijd geleden ook in de krant kunnen lezen. Ede is heel erg in trek als woongemeente. Steeds meer Randstedelingen weten ons te vinden. Dat geeft druk op de woningmarkt. We beseffen dat we daarom ook extra ons best moeten blijven doen om Ede aantrekkelijk te houden voor Edenaren met een minder goed gevulde portemonnee.
Ik noemde net cultuurhistorie in relatie tot de Parklaan, maar heeft u de afgelopen tijd de kerktoren hier in het centrum weer gezien? De bouwsteigers zijn na een jaar verdwenen en alle werkzaamheden aan de toren zijn klaar. Een belangrijk icoon van onze gemeente is weer terug en kan er voorlopig weer tegenaan.
Lucht en bodem
Ede kiest bewust. Ik zei het al eerder. En dat doen we op meerdere terreinen. Zowel op heel grote schaal, we hebben tenslotte een wethouder Luchtvaart. En dat als eerste gemeente van Nederland. Het kan u niet ontgaan zijn, en ook in mijn vorige nieuwjaarspeech was het een belangrijk onderdeel, maar Lelystad Airport houdt ons bezig. Naast geluid is het effect op het milieu van groot belang.
Maar we kiezen ook bewust op andere terreinen. Zo is het goed te zien dat een groep boeren dit jaar een cursus bodembiologie heeft gevolgd. Minister Schouten presenteerde haar visie op landbouw. Deze onderschrijven wij hier in Ede, maar merkte dat sommige kennis wat was weggezakt. Terwijl voedselinnovatie, een van de speerpunten binnen FoodValley, toch begint bij een vruchtbare bodem.
Onder de indruk waren we dit jaar over wat er gebeurt in de Doe- en Leerplaats Ede Zuid. Voor en door de bewoners van de hoogbouw werd deze plek van ontmoeting, leren en doen gemaakt. Geen gemakkelijke omgeving. 8 flats, waar een kleine 3000 mensen wonen met 40 verschillende nationaliteiten.
Maar dan door naar het komende jaar. Zo rond de kerst heb ik altijd wat meer tijd om alle kranten door te lezen. En mijn bijzondere aandacht bleef toch een aantal keer bij een artikel uit de Volkskrant en Trouw hangen. Het zette mij aan het denken.
Crisis?
Het eerste was een opinieartikel van historicus Willem Melching. Hij schreef dat wij momenteel in een
existentiële crisis verkeren. Hij komt met voorbeelden uit Frankrijk, de gele hesjes. Engeland, de Brexit en Duitsland en Italië. En het belangrijkste was dat de politiek het zelf nog niet beseft.
Het woord crisis ging mij voor Nederland wat te ver, maar let op er is werk aan de winkel in 2019, voor ons allemaal. Want ook afgelopen zaterdag stond er in de Volkskrant een interessant artikel met als titel: “Los het zelf maar op”. Wat eigenlijk aansluit bij het artikel van Melching.
Kern is dat uit angst voor heftige reacties vanuit de bevolking de politiek steeds meer keuzes op het bordje van de samenleving legt. Kijk naar de klimaatdiscussie. Maatregelen lokken reacties uit van sceptici of juist activisten die het niet ver genoeg vinden gaan. De gemiddelde inwoner schrikt van beide kanten en overziet het op een gegeven moment niet meer. Sluit zich af en denk: ‘ik zie het wel’, of ‘het zal mijn tijd wel duren’. En “los het maar zelf op”, staat tegenover “we pikken het niet meer”. Crisis?
Al jaren verliezen de brede volkspartijen stemmen, je bent niet meer in voor en tegenspoed socialist, liberaal of democraat. Je hebt een issue en op basis daarvan bepaal je je mening. Een issue bekt nou eenmaal ook veel beter. Je bent tegen buitenlanders, tegen auto’s, voor de fiets, voor het klimaat of voor Zwarte Piet. Iemand met een andere mening, daar discussieer je niet mee, maar daar vind je iets van via social media: een racist, ecofreak of juist klimaatscepticus. En dat dames en heren; Dat moeten wij niet willen!
Licht en liefde
Uit een andere hoek, in Trouw, komt cabaretière Claudia de Breij. Zij is geen dominee of pastoor, bij mijn weten..Haar boodschap is dat het bij Kerst om licht en liefde gaat. Daar staat iedereen op zijn manier bij stil. Thuis, in een popsong, in de kerk, een kerststal, waar niet. Waarom is dit niet het hele jaar onze leidraad?
Op dit moment draait alles in deze wereld vooral om geld, macht en ruzie. De tijd dat de mensen die hoge posities bekleedden ook moreel gezien de meest interessante personen waren, is echt voorbij. Opscheppen en mensen tegen elkaar opzetten passen niet bij licht en liefde. Toch kun je de tv niet aanzetten of je hoort een politicus roepen dat hij of zij wel eens… Of wanneer wij groter zijn dan zullen we… Het is mijn overtuiging dat dit soort slechte voorbeelden doorwerken op bijvoorbeeld het geweld richting hulpverleners en de intimidatie van ambtsdragers.
Dames en heren, Discussies ontsporen omdat de flanken het midden overvleugelen. Dan krijg je polarisatie en de meest vreselijke wederzijdse uitingen.
En om de discussie toch goed te laten verlopen, dan zijn twee zaken die we in het oog moeten houden:
Ten eerste de sociaal economische gevolgen.
In tijden dat het economisch goed gaat, denkt de politiek dat iedereen daarvan profiteert. Maar de paradox is dat de kloof alleen maar groter wordt. Bedrijven boeken miljoenenwinsten, maar de rechtspositie van mensen staat onder druk. Minder belasting betalen wanneer jij je een Tesla kan veroorloven. Leg eens uit aan iemand die zijn pensioen en spaargeld weg ziet smelten.
En ten tweede: Stel als overheid realistische doelen en leg ze uit.
En dát is bij uitstek de kans voor de eerste overheid, wij dus. De meeste inwoners hebben niets met de doelstellingen van Parijs of het zoveelste akkoord van Brussel voor 2050. Melching zegt in zijn artikel dat de burger dat als een bedreiging van de staat beschouwt in plaats van dat de staat hoeder van je belangen is. De gemiddelde inwoner is bezig met de komende jaren, voor zichzelf, voor de CV-ketel, en voor zijn kinderen.
In Ede wordt het licht
Juist wij, als Ede, kunnen oplossingen bieden voor bovenstaande. Onderken de sociaal economische gevolgen, ik zeg niet dat wij een Europese crisis kunnen oplossen noch voorkomen, maar wel dat wij als gemeente een perfecte benchmark zijn. Foodvalley wordt niet voor niets de ‘proeftuin van de wereld genoemd.’
Ede, Een mengeling van stedelijkheid en platteland. Bekend om Food en Veluwe (natuur). Groeiend, economisch op stoom, hoog arbeidsethos, jonge gezinnen, maar ook veel ouderen.
De polarisatie is nog beperkt, in de gemeenteraad wordt er door alle partijen naar elkaar geluisterd. Er is liefde voor de gemeente en de mensen die er wonen. We streven een gezonde leefomgeving voor mens en dier na en de noodzakelijkheid van energietransitie en biodiversiteit wordt in het bestuursakkoord niet betwijfeld.
Zijn wij het niet bij uitstek die het behapbaar en begrijpelijk kunnen brengen. Wij zien wat stikstof met de heide doet, maar ook dat boerenbedrijven vitaal moeten blijven voor de omgeving. In 2018 beleefden we extreem weer. De warmste 29 mei ooit gemeten, maar ook die dag een ware wolkbreuk, waarbij half Ede blank stond. Komend jaar zetten we de steigers neer om Ede aan te passen aan het veranderende klimaat.
Wij kunnen toch uitleggen dat zonne- en windenergie morgen al bijdragen aan de leefomgeving en dat het kan op een manier dat weinigen er last van hebben of het gevoel hebben dat zij er in de portemonnee voor opdraaien.
Laten wij uitleggen dat klimaatbeleid ten bate van iedereen is.
Wij weten toch dat niet voor iedereen alles vanzelfsprekend is. Heb je het zwaar? dan hebben wij voorzieningen waar je een beroep op kunt doen. Niemand zakt door het ijs.
Laat discussies niet over elkaar gaan, maar met elkaar. Dat kunnen wij! En dat verdienen wij in Ede.
Herdenken, beleven en vieren
2019 wordt het jaar van herdenken, beleven en vieren. De nieuwjaarsreceptie dit jaar staat ook in het teken hiervan. Bijna 75 jaar vrijheid.
In Nederland, in Gelderland, in onze Airborne Regio wordt in 2019 en in 2020 uitgebreid herdacht en gevierd. Ook in Ede staan we stil bij deze gebeurtenis. De verloren slag, Market Garden. Met onze partner 11 Luchtmobiele Brigade zijn we al druk bezig met de voorbereidingen op grootse Airborne Luchtlandingen op onze Ginkelse Heide.
In Ede verbinden we de drie verhaallijnen aan elkaar met kralen van Cultuur. De gebeurtenissen in september, de lange winter die volgde. De Pegasus operaties waarbij de ondergedoken para’s naar bevrijd gebied werden gebracht. We rijgen de thema’s als vluchtelingen, verzet, honger, aan elkaar om te eindigen met 75 jaar bevrijding van Ede in april 2020. Een snoer van activiteiten, kunst, theater, tentoonstellingen, muziek, film, verbinden onze markante septembermaand 2019 met april 2020, 75 jaar Herdenken en Vieren in Ede.
Vrij zijn, dat is toch een van onze belangrijkste waarden. Laten we dit koesteren, herdenken en beleven, ook in het komende jaar. Met elkaar.
Als college van burgemeester en wethouders wensen wij u dan ook een vrij, gezond en voorspoedig 2019.
